عیراق، واقیع پێش ڕەشبینی

‌ئازاد ئیبراهیم ئه‌حمه‌د

تاکی عیراقی و (تەنانەت کوردستانیش) لەنێوان خوێندنەوەی واقیعی دۆخی عیراق و ڕەشبینیدا لەئاست دۆخەکە، تاکو ئەندازەیەکی زۆر تووشی قورسی لێکجیاکردنەوە و تێکەڵکردن بوونەتەوە. ئەوەی ئەمڕۆ لە عیراق دەبینرێت و قسەی لەسەر دەکرێت و واوەیلامانە لەدەستی، ڕەشبینی نییە، بەڵکو واقیعبوونە.

بۆئەوەی تێگەشتنمان هەبێت لەم دوو چەمکە دەبێت بڵێین: واقیعی دۆخی عیراق هەمیشەییە بەڵکو ڕەشبینی حاڵەتێکی بەردەوام و هەمیشەیی نییە، واقیعبوون شتێکی ڕاست و بینراوی نێو کۆمەڵگەی عیراقە بەڵام ڕەشبینی بارودۆخێکە دەکرێت تێبپەڕێنرێ و بگۆڕدرێت بۆ گەشبینی و هیوا، لەم کۆمەڵگە عیراقییەدا ئەوەی ڕەشبینی بەرهەمدێنێت واقیعییەتەکەی عیراقە، نەک ڕەشبینی واقیعەکەی بەرهەم هێنابێت.

ئەم واقیعەی کە کۆمەڵگەی عیراقی هەیەتی واقیعیبوونێکی مێژووییە، بەدرێژایی مێژووی عیراق بوونی هەبووە و بەئەندازەیەک درێژبووەتەوە بەناو مێژووی عیراقدا، دواجار ڕەشبینی بەرهەمهێناوە، ئەم واقیعەش نەک بۆ لایەنێک سەپێنراو بێت و بۆ لایەنێکی دیکە بوونی نەبێت، واقیعیەتی دۆخی کۆمەڵگەی عیراقی واقیعیەتێکە کە هەموو پێکهاتە و مەزهەب و لایەنێک ناتوانن نکۆڵی لێ بکەن و واقیعێکی تاڵە کە ئەم کۆمەڵگایە بەکەڵکی ژیانکردن نەماوە و چاکبوونیشی مرۆڤ تووشی ڕەشبینی دەکات.

ئەو نەوەیەی لە ڕابردوودا هەڵگری خەونێکی تازەبوون، لە ئەوروپا دەژیان و لە دوای ساڵی 2003وە گەڕانەوە عیراق و ناویان ئۆپۆزیسیۆنی عیراقی بوون، نەیانتوانی واقیعی پڕ قەیران و کێشە مەزهەبی و نەتەوەیی و ئەمنی و ....هتدەکەی عیراق بگۆڕن بۆ دۆخێکی نوێی شایستە بە ژیانی هاوڵاتیانی عیراق، ئەمەش یەکێکی دیکەیە لەو هۆکار و پاڵنەرانەی وایکردووە ڕەشبینی بەدوای خۆیدا بهێنێت. دەرکەوت ئەو نەوەیەی لە ئەوروپا بوون، ئۆپۆزیسیۆن نەبوون بە کۆی واقیعە تاڵەکەی عیراق، بەڵکو ئۆپۆزیسیۆن بوون بەدەسەڵات و هەموو خەونیان گەشتن بوو بەدەسەڵات.

کورد، سەرەڕای ئەوەی بەدرێژایی مێژوو تووشی هەڵبەز و دابەزی گەورە و تاقەتپروکێن بووەتەوە لە عیراقدا، بەڵام لەبەرئەوەی لەلایەک دەرفەتەکانی نەقۆستووەتەوە و لەلایەکی دیکەشەوە بەجوانی دۆخی عیراقی نەخوێندووەتەوە، هێشتا بەهوتاف و خەونی عیراقێکی نوێ و دەسەڵات و سیستمێکی نوێوە بەشداری لە حکومەت و دەسەڵات و حکومڕانی عیراقدا دەکات، بەڵام واقیعی عیراق و حکومڕانی لە عیراقدا لەبەرئەوەی کۆتوبەندکراوی مێژووە، بەهیچ داوا و دیدێکی کوردانە ناگۆڕدرێت و لەواقیعی خۆی لانادات، لەدوای تێپەڕینی نۆزدە ساڵیش بەسەر ویستی کوردیدا بۆ پێکهێنانی حکومەت و سیستم و عیراقێکی نوێ، دواجار واقیعەکە بۆ کوردیش مایەی ڕەشبینییە.

خراپترین نەخۆشییەک بۆ هەر کۆمەڵگەیەک ئەوەیە، هەست بە پاشەکشێی کۆمەڵگە بکرێت نەک پێشکەوتن و نوێبوونەوە، ئەم کۆمەڵگە عیراقییەش لەسایەی ئەو واقیعە تاڵەیدا کە هەیەتی ئەوەندەی هەست بە پاشەکشێ و چوونەوە ناوخۆ دەکات، هێندە لە چەقی خۆی دوورنەکەوتووەتەوە و واقیعە مێژووییەکەی خۆیی تێنەپەڕاندووە، خولانەوەی کۆمەڵگەش لەبازنەیەکی مێژووییدا، دواجار ڕەشبینی گشتی و کۆی، بەرهەمهێناوە.